Jednym ze skutków rosnącej popularności sklepów internetowych jest rozwój rynku usług kurierskich i związany z tym wzrost liczby zawieranych umów przewozu przesyłek. Będąc stroną takiej umowy warto wiedzieć, iż w przypadku wadliwego wykonania usługi, na przykład gdy dojdzie do uszkodzenia, zagubienia przesyłki, lub też opóźnienia w jej dostarczeniu, możliwe jest dochodzenie roszczeń od przewoźnika.
Zgodnie z art. 75 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe dochodzenie roszczeń od przewoźnika odbywa się w pierwszej kolejności poprzez zgłoszenie reklamacji. Warunki jakie powinna spełniać reklamacja określone zostały w rozporządzeniu Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 24 lutego 2006 r. w sprawie ustalania stanu przesyłek oraz postępowania reklamacyjnego. Zgodnie z wymogami tego aktu prawnego reklamacja powinna zostać złożona w formie pisemnej i zawierać:
1) datę sporządzenia reklamacji;
2) imię i nazwisko (nazwę) i adres zamieszkania (siedzibę) przewoźnika;
3) imię i nazwisko (nazwę) i adres zamieszkania (siedzibę) osoby składającej reklamację;
4) tytuł oraz uzasadnienie reklamacji;
5) kwotę roszczenia (oddzielnie dla każdego dokumentu przewozowego);
6) wykaz załączonych dokumentów;
7) podpis osoby uprawnionej do wniesienia reklamacji.
Do reklamacji powinny być ponadto dołączone, odpowiednio do przedmiotu roszczenia, oryginały dokumentów dotyczących zawarcia umowy przewozu (w szczególności bilet na przejazd, list przewozowy, kwit bagażowy, dokumenty potwierdzające przyjęcie do przewozu rzeczy innych niż przesyłka) oraz potwierdzone kopie innych dokumentów związanych z rodzajem i wysokością roszczenia, w tym poświadczających uprawnienia do bezpłatnych lub ulgowych przejazdów. Jeżeli wniesiona do przewoźnika reklamacja nie spełnia powyższych warunków, wówczas przewoźnik powinien wezwać reklamującego do usunięcia braków w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania, przy czym za datę wniesienia reklamacji przyjmuje się wówczas dzień otrzymania przez przewoźnika uzupełnionej reklamacji.
Po wniesieniu i ewentualnym uzupełnieniu reklamacji, reklamujący powinien uzbroić się w cierpliwość i czekać na przyjście odpowiedzi od przewoźnika. Istnieją jednak rozbieżne poglądy co do tego, jak długo przewoźnik może zwlekać z rozpatrzeniem reklamacji. Źródłem wątpliwości nie jest przy tym brak przepisów regulujących kwestię terminu rozpatrzenia reklamacji, lecz ich nadmiar. W pierwszej kolejności wskazać należy na wspomniane już rozporządzenie Ministra Transportu i Budownictwa, które w § 6 wskazuje, iż odpowiedź na reklamację powinna być udzielona niezwłocznie, nie później niż w terminie 30 dni od dnia przyjęcia reklamacji przez przewoźnika. Konsekwencją naruszenia powyższego terminu, zgodnie z § 10 rozporządzenia jest uznanie reklamacji. Powyższa sankcja jest mocno dotkliwa dla przewoźnika, bardzo przyjazna zaś dla reklamującego.
Wynikającego z rozporządzenia 30-dniowego terminu na rozpatrzenie reklamacji nie chce jednak uwzględniać część przewoźników, która swoje stanowisko opiera na treści art. 75 ust. 2 prawa przewozowego. Przepis ten stanowi bowiem, iż reklamacje uważa się za bezskuteczne, jeżeli dłużnik nie zapłacił dochodzonych należności w terminie 3 miesięcy od dnia doręczenia reklamacji. Na obronę swojego stanowisko przewoźnicy przedstawiają argument w postaci hierarchii aktów prawnych i wskazują , iż przepisy ustawy, jako aktu prawnego wyższego rzędu, wyłączają stosowanie pozostających w sprzeczności z ustawą przepisów rozporządzenia, jako aktu prawnego niższej rangi. Z słusznością przywoływanej przez przewoźników zasady pierwszeństwa stosowania aktów prawnych wyższego rzędu przed aktami prawnymi niższego rzędu nie sposób polemizować, nie mniej jednak można postawić pytanie, czy powyższa zasada powinna znajdować zastosowanie w przypadku badania relacji pomiędzy art. 75 ust. 2 prawa przewozowego, oraz § 6 omawianego rozporządzenia.
Dla udzielenia odpowiedzi na postawione pytanie konieczne jest zbadanie czy art. 75 ust. 2 prawa przewozowego oraz § 6 rozporządzenia są rzeczywiście przepisami pozostającymi ze sobą w sprzeczności, czyli takimi, których nie da się ze sobą pogodzić. Należy bowiem pamiętać, iż jedna z podstawowych dyrektyw wykładni prawa nakazuje interpretować przepisy w ten sposób, aby żaden przepis lub jego część nie był uważany za zbędny (zakaz wykładni per non est). Wydaje się, iż omawiane przepisy nie muszą pozostawać ze sobą w sprzeczności. Należy bowiem zauważyć, iż przywoływane przepisy rozporządzenia określają termin udzielenia odpowiedzi na reklamację (30 dni) oraz skutek niedotrzymania tego terminu w postaci uwzględnienia reklamacji. Ustawa terminem udzielenia odpowiedzi na reklamację tymczasem się nie zajmuje. Art. 75 prawa przewozowego określa kiedy następuje bezskuteczne wyczerpanie drogi reklamacyjnej (jeżeli w terminie 3 miesięcy od dnia doręczenia reklamacji dłużnik nie zapłacił dochodzonych należności) oraz przewiduje konsekwencję takiego stanu rzeczy, w postaci otwarcia możliwości do dochodzenia roszczeń na drodze postępowania sądowego. Rozporządzenie i ustawa regulująca zatem dwie różne kwestie: termin na udzielenie odpowiedzi na reklamację oraz termin uznania drogi reklamacji za bezskuteczną, w celu określenia dwóch różnych skutków: uwzględnienia reklamacji oraz możliwości dochodzenia roszczeń w postępowaniu sądowym.
Odmienny zakres stosowania omawianych przepisów zobrazować można łatwo za pomocą następującego przykładu. Odbiorca przesyłki składa reklamację z powodu uszkodzenia przesyłki i żąda od przewoźnika z tego tytułu zapłaty określonej kwoty. Wynikający z rozporządzenia 30-dniowy termin na rozpatrzenie reklamacji upływa bezskutecznie. W powyższej sytuacji złożona przez odbiorcę przesyłki reklamacja z mocy prawa uważana jest za uwzględnioną. Przewoźnik zobowiązany jest zatem do wykonania wskazanego w reklamacji żądania poprzez wypłacenie odbiorcy dochodzonej przez niego kwoty. Jeżeli przewoźnik dokona wypłaty w przeciągu 3 miesięcy od dnia zgłoszenia reklamacji, wówczas reklamacja jest skuteczna. Jeżeli jednak pomimo uznania reklamacji (na podstawie udzielenia odpowiedzi uwzględniającej reklamacje lub braku odpowiedzi w terminie 30 dni) przewoźnik nie spełni żądania osoby, która złożyła reklamacje, wówczas droga reklamacji wyczerpuje się bezskutecznie i zgodnie art. 75 prawa przewozowego otwiera się droga do dochodzenia roszczeń w postępowaniu sądowym. Powyższy przykład ilustruje, iż § 6 rozporządzenia oraz art. 75 ust. 2 prawa przewozowego są przepisami regulującymi odrębne kwestie, wobec czego obydwa przepisy powinny być stosowane.
Tomasz Lewandowicz Kancelaria Prawna ARKANA
Artykuł dostępny w dziale Media o nas