Arkana Gdynia - Warszawa - Suwałki

Porady

Lubimy dzielić się wiedzą popartą długoletnią praktyką.

Wróć

Przedsiębiorco, strzeż się odpowiedzialności cywilnej związanej z ruchem przedsiębiorstwa

Każdy podmiot może być pociągnięty do odpowiedzialności cywilnej. Jednak nie każdy będzie odpowiadał za wyrządzoną szkodę według takich samych reguł. Często mamy do czynienia z odpowiedzialnością na zasadzie winy, która jest podstawową zasadą odpowiedzialności w prawie cywilnym.

Oznacza to, że ciężar udowodnienia winy sprawcy szkody spoczywa na poszkodowanym. Ta zasada nie dotyczy jednak przedsiębiorców, prowadzących przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody, w stosunku do których ustawodawca przewidział surowsze reguły odpowiedzialności.

Zgodnie z art. 435 kodeksu cywilnego prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.) ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu. Regulacja ta ma również zastosowanie do przedsiębiorstw lub zakładów wytwarzających środki wybuchowe albo posługujących się takimi środkami.

Istotne jest wyjaśnienie, które przedsiębiorstwa lub zakłady zaliczają się do "wprawianych w ruch za pomocą sił przyrody". Z pozoru wydaje się to określeniem nie obejmującym szerokiego zakresu podmiotów – nic bardziej mylnego. Bowiem aby mówić o takim przedsiębiorstwie muszą zachodzić w nim procesy polegające na przetwarzaniu energii na pracę lub inne postacie energii, najczęściej przy użyciu maszyn i innych urządzeń przetwarzających. W praktyce bardzo wiele przedsiębiorstw spełnia te przesłanki. W orzecznictwie Sądu Najwyższego za takie przedsiębiorstwa uznano m.in.: kopalnię, przedsiębiorstwo budowlane, przedsiębiorstwo transportowe, zakład gazownictwa.

Odpowiedzialność prowadzących takie przedsiębiorstwa lub zakłady opiera się na zasadzie ryzyka. Ta reguła odpowiedzialności bazuje na założeniu, że już samo funkcjonowanie takiego zakładu stwarza niebezpieczeństwo wyrządzenia szkody, niezależnie od działania lub zaniechania prowadzącego taki zakład (wyrok SN z dnia 19.06.2001 II UKN 424/00 OSNP 2003/6/155). Oznacza to, że poszkodowany, aby pociągnąć do odpowiedzialności prowadzącego takie przedsiębiorstwo lub zakład, musi tylko wykazać, że szkoda powstała w zwykłym związku przyczynowo – skutkowym z ruchem przedsiębiorstwa lub zakładu. Taka sytuacja będzie miała miejsce np. w przypadku zranienia osoby przez ruch maszyny w ramach pracy przedsiębiorstwa. Nie trzeba wykazywać, iż przedsiębiorca dopuścił się jakichkolwiek zaniedbań czy błędów. Prowadzący dane przedsiębiorstwo nie będzie mógł natomiast uniknąć odpowiedzialności nawet jeśli wykaże, że wszystkie reguły bezpieczeństwa dotyczące ruchu takiej maszyny zostały zachowane.

Aby uchylić się od tego rodzaju odpowiedzialności przedsiębiorca musi wykazać, że szkoda powstała wskutek działania siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności. Dowód istnienia powyższych okoliczności ciąży zawsze na tym, kto dąży do uchylenia się na ich podstawie od odpowiedzialności. Za siłę wyższą uznaje się zdarzenie zewnętrzne, którego skutków nie da się przewidzieć ani im zapobiec. Może to być np. huragan czy powódź. Natomiast aby przesłanka wyłącznej winy poszkodowanego lub osoby trzeciej umożliwiła uniknięcie odpowiedzialności należy wykazać, iż wyłączną przyczyną szkody jest zachowanie poszkodowanego lub osoby trzeciej. Dodatkowo zachowanie to musi być przez daną osobę zawinione.

Podsumowując, należy zauważyć, że reguła odpowiedzialności prowadzącego przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody  przewiduje bardzo rygorystyczne zasady odpowiedzialności. Sytuacja taka ułatwia poszkodowanemu dochodzenie roszczeń od prowadzących takie przedsiębiorstwa. A wśród tych roszczeń mieści się odszkodowanie, zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, a także renta. Na przedsiębiorcę może być nałożony obowiązek spełnienia ich nawet wówczas, gdy nie ponosi winy za powstałą szkodę. Jednak odpowiedzialność ta nie ma charakteru absolutnego i możliwe jest uchylenie się od niej po udowodnieniu, iż szkoda spowodowana została siłą wyższą albo wyłączną winą samego poszkodowanego lub osoby trzeciej.

Magdalena Aksamit, Joanna Buszkiewicz                                                                                                                 Kancelaria Prawna ARKANA

Artykuł dostępny w dziale Media o nas

Arkana