Coraz częściej przedsiębiorcy prowadzą działalność w formie spółek prawa handlowego. Zdarza się, że osoby fizyczne z własną działalność gospodarczą chcąc ograniczyć swoją odpowiedzialność zawiązują spółki kapitałowe. Powyższe może doprowadzić do sytuacji, że w trakcie postępowania egzekucyjnego prowadzonego przeciwko nierzetelnemu kontrahentowi okaże się, iż ten nie prowadzi już działalności gospodarczej jako osoba fizyczna tylko figuruje w Krajowym Rejestrze Sądowym jako wspólnik przykładowo spółki z o.o. Wierzyciel może w takim przypadku spróbować zaspokoić się z wierzytelności jakie przysługują dłużnikowi z tego tytułu. Jeżeli udziały w spółce nie przynoszą żadnych dochodów warto rozważyć możliwość zawnioskowania o ich sprzedaż w drodze licytacji komorniczej, tym bardziej, że często stanowią one jedyny majątek dłużnika.
Należy zauważyć w pierwszej kolejności, iż komornik dokona zajęcia udziałów dłużnika jedynie na wniosek wierzyciela. Powyższe powoduje, że konieczne jest posiadanie informacji nie tylko odnośnie tego czy dłużnik posiada jakieś udziały, ale również w jakiej konkretnie spółce. Jeżeli takiej informacji nie uda nam się uzyskać samodzielnie chociażby w trakcie kontaktów z dłużnikiem to warto rozważyć skorzystanie z pomocy kancelarii prawnych, które często posiadają dostęp do zbioru danych dotyczących tego w jakich spółkach zarejestrowanych w KRS działa dana osoba.
W momencie gdy uzyskamy już informację odnośnie udziałów dłużnika w pierwszej kolejności należy złożyć stosowny wniosek do komornika. Powinien on być skonstruowany tak aby zajęcie objęło wszelkie prawa wynikające z posiadanego udziału. W przypadku spółki z o.o. będą to np. przypadające wspólnikowi części zysku, sumy należne mu na skutek umorzenia udziału, wpłaty zwracane w związku z obniżeniem kapitału zakładowego, a także część majątku przypadająca w razie likwidacji spółki. Komornik zajmując udział wspólnika powinien o tym powiadomić samą spółkę oraz sąd rejestrowy. Warto przy okazji wnioskować również o zajęcie innych wierzytelności jakie mogą przysługiwać danej osobie od spółki jak chociażby z tytułu umowy o pracę lub wynagrodzenia za sprawowanie funkcji członka któregoś z jej organów.
W związku, z tym że egzekucja z udziałów wspólnika jest egzekucją z innych praw majątkowych zaspokojenie wierzyciela w pierwszej kolejności powinno nastąpić z dochodów, jakie prawo przynosi, którym w spółce z o.o. będzie wypłacana dywidenda. Może jednak zdarzyć się sytuacja, że kwoty te są za niskie bądź spółka nie wypłaca żadnych pieniędzy z tego tytułu wspólnikom. W takim przypadku wierzycielowi pozostaje do dyspozycji egzekucja ze sprzedaży udziałów.
Sprzedaż w zależności od tego czy umowa spółki uzależnia zbycie udziałów od zgody spółki lub w inny sposób ją ogranicza może być prowadzona przez zastosowanie przepisów kodeksu postępowania cywilnego albo przepisów kodeksu spółek handlowych. Jeżeli takich ograniczeń nie ma to do licytacji udziału komornik stosuje odpowiednio przepisy o sprzedaży ruchomości z zachowaniem również możliwości ich sprzedaży z wolnej ręki. W przypadku egzekucji z udziału w spółce z o.o., którego zbycie umowa spółki uzależnia od zgody spółki lub w inny sposób ją ogranicza podstawowa różnica sprowadza się do tego, że spółka ma prawo w pierwszej kolejności przedstawić osobę, która nabędzie udziały. Cenę za jaką nastąpi ich nabycie w takiej sytuacji określi sąd rejestrowy po zasięgnięciu, w miarę potrzeby opinii biegłego.
Podsumowując egzekucja z innych praw majątkowych dłużnika jakim są udziały w spółce prawa handlowego może być skuteczną formą odzyskania wierzytelności. Zaspokojenie wierzyciela może nastąpić nie tylko poprzez spełnienie świadczenia przez poddłużnika jakim jest spółka, zaspokojenie z dochodu jaki przynosi udział, ale również ze sprzedaży tego prawa. W związku z powyższym warto rozważyć tą formę prowadzenia postępowania egzekucyjnego tym bardziej, że informację o ewentualnych udziałach dłużnika można stosunkowo w łatwy sposób uzyskać.
Marcin Kamiński Kancelaria Prawna ARKANA
Artykuł dostępny na mojafirma.infor.pl oraz w dziale Media o nas