Urlop wypoczynkowy określony w kodeksie pracy przysługuje wyłącznie osobie, która jest pracownikiem. Pracownikiem jest ten, kto zgodnie z art. 2 k.p., jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Podstawową przesłanką roszczenia o urlop jest istnienie stosunku pracy (wyrok SN z dnia 10 października 1980 r. I PRN 100/80).
Osoba, która świadczy pracę na podstawie umowy zlecenia, nie jest zatem pracownikiem w rozumieniu kodeksu pracy. Nie korzysta więc z uprawnienia do urlopu, bowiem zlecenie regulują przepisy prawa cywilnego.
Szansą na uzyskanie urlopu może być rozmowa z pracodawcą i wspólne ustalenie korzystnego terminu i liczby dni wolnych, płatnych lub bezpłatnych. Należy jednak pamiętać, że pracodawca nie ma obowiązku udzielić dni wolnych od pracy, gdyż brak w tej kwestii podstawy prawnej w przepisach dotyczących zlecenia w kodeksie cywilnym. Dobrym rozwiązaniem mogłoby być również wcześniejsze zawarcie w umowie zlecenia klauzuli dotyczącej dni urlopowych.
Jednak, zgodnie z art. 22 § 1¹ k.p., jeśli praca świadczona jest w warunkach podporządkowania, w określonym miejscu, czasie, osobiście i za wynagrodzeniem, to można uznać, że świadczona praca stanowi w istocie zatrudnienie na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 października 2003 r. ( I PK 466/02), w którym stwierdził, iż nadana umowie treść nie przesądza o charakterze łączącego strony stosunku prawnego. W konsekwencji pracownik ma prawo wnieść pozew do Sądu Pracy o ustalenie istnienia stosunku pracy. Po zapadnięciu prawomocnego wyroku stwierdzającego istnienie stosunku pracy taka osoba będzie pracownikiem i będą jej przysługiwać wszelkie przywileje pracownicze, w tym również uprawnienie do urlopu.
Małgorzata Stawicka, Kancelaria Prawna ARKANA